Kerkentocht Zeist 8 – 9 augustus 2009
In het hartje van Zeist, tegenover het Walkartpark, ligt het kerkje van de Walkartgemeenschap. ‘NPB, vrijzinnige geloofsgemeenschap’, heette het vroeger. Toen ik dominee in Schiedam was fietste ik vaak langs hun bakermat, de kerk waar Francois Haverschmidt begon. In de Hervormde Gemeente was voor zijn ideeën geen plaats, en zo begon hij, met een deel van de Schiedamse elite, in een eigen kerkgebouw. De ´Nederlandsche Protestanten Bond´ waaierde uit over heel Nederland, uitte zich onder andere in de Vrijzinnig Protestantse Radio Omroep. En natuurlijk ook in Zeist vond ze voet aan de grond, een kleine keuzekerk naast de grote volkskerk.
Inmiddels hebben ze hun ondertitel gewijzigd. Wat is ‘vrijzinnig’ nog, tegenwoordig? Daarom heet het nu ‘onderdak voor hedendaags geloven’. Daar was ik dus te gast, vanmorgen. Een vriendelijk gebouw, ruim en licht. De zes ramen beelden zes evangelieperikopen uit. Ik zit naast Jezus die de kinderen zegent. Een bloot blank jongetje, een zwart kindje met kroeshaar, een meisje met hoofddoek, ze zijn allemaal welkom bij de grote Kindervriend. In dezelfde tinten, maar heel wat hedendaagser, trekt voorin de kerk een prachtig wandkleed de aandacht. ‘Ik zie een poort wijd open staan’, is mijn eerste associatie. Een wenkend perspectief in lichte, gele, gouden, bronzen en zilveren kleuren biedt uitzicht op, ja op wat eigenlijk? Volgens de folder die ik na afloop meeneem is het wandkleed gemaakt naar het interieur van de kathedraal van Vezelay. Door wie? Een anonieme middeleeuwse kunstenaar is het niet geweest, daar is het toch echt te eigentijds voor.
Het is goed bezet in de kerk. Ook de Doopsgezinden melden zich hier, vanmorgen, in de zomer werken ze samen, om en om een paar weken open, paar weken dicht. De voorzitter van de Walkartgemeenschap opent de bijeenkomst met welgekozen zinnen over het nut van godsdienst. Godsdienstige mensen, zo zegt het CBS, leven gezonder, roken en drinken minder, hebben minder last van overgewicht. Goed dus dat wij hier zijn; het nut ons een bijzonder! Dan volgt nog een gedicht, van Kees Blokland, directeur personeel van de Nederlandse Spoorwegen, over verder kijken dan de omheining van onze beperkte blik. Mooi gedicht, toch? Kees was vroeger hervormd, maar is doopsgezind geworden omdat hij gaat voor een dogma-vrij geloof, zo weet de spreker. Dat moet het summum van het hedendaags geloven zijn: een dogma-vrij bestaan leiden. Het dogma van dogma-vrij, zogezegd, sputtert de calvinist in me tegen. En het was echt een mooi gedicht, vind ik, met of zonder dogma.
Dan is het woord aan de voorganger van vanmorgen professor dr. L. Laeyendecker. Hij is hier duidelijk een bekende. Bij zijn eerste woorden en zijn gebed herken ik in hem de oudere wetenschapper met r.-k. achtergrond, zoals ik ze in Limburg vaak tegenkwam. Veel Oosterhuisachtige formuleringen, en later, in het gebed, verwachtte je elk moment na de aanhef: laat ons bidden, de respons van allen: Heer, onze God, wij bidden u verhoor ons. Maar daar doen ze niet aan, aan liturgisch gedoe, bij de Walkartgemeenschap. En Laeyendecker verwacht het hier dus ook al niet meer.
Met kerkelijk jaar en leesroosters hebben ze niets: vanochtend gaat het over de moord van Kain op Abel. Een ethiologische mythe, aldus de spreker, die verklaart waarom de moord de wereld in is gekomen; ook een verhaal over de eeuwige strijd tussen landbouwers en herders. Daarnaast een verhaal waarin duidelijk wordt dat God Abel aanvaardt: de mens die ‘niets’ is, want dat betekent die naam, niet de mens die ‘Mannetje, Macho’ is, Kaïn. Dat verhaal moeten we blijven doorvertellen: God kiest uit, dat wat niets is, om dat wat meent iets te zijn te beschamen.
Na de preek daalt de organiste van het orgel af, naar de piano. Als ze speelt zweven mijn gedachten naar Engeland en naar Scandinavië, en weer terug. Wat zou het zijn? De zware en grote piano heeft een klank waarop de lyriek prachtig gonst. Later, bij de koffie, hoor ik dat het een Enigma-variatie van Elgar was, een bewerking van het orkeststuk voor piano. In muziek zijn ze goed hier. Klassieke muziek, de theorie van muziek, net als mandalatekenen en literatuur krijgen hier in het jaarprogramma veel aandacht.
Goed gekozen woorden, enkele eenvoudige liederen uit de oecumene (Oosterhuis, Sytze de Vries en Marijke de Bruyne), een collecte voor Amnesty International bij de uitgang: het is goed, allemaal. Alleen, achter mijn ogen is het nooit gaan prikken, deze dienst. Mij kwam het niet dichtbij. Maar dat zegt meer over mij dan over de dienst, natuurlijk. Na afloop is er de koffie, in de zaal ernaast. En als de organisator van de distributie van de programmaboekjes er nog een stuk of 50 wil laten rondbrengen, is ze ze zo kwijt: Doopsgezind en Walkart, iedereen doet mee. Het sacrament van geven en delen krijgt overal een eigen vorm…
Adres Kerkweg 19-23. Zie de website, http://www.walkart.nl . Hier ook informatie over de vele cursussen en andere programma-onderdelen. In Zeist is de afdeling geen lid van de plaatselijke Raad van Kerken.
Het wandkleed blijkt, volgens de website, gemaakt door Toop Dingemans, in 1995.
Zie voor eerdere tochten deze link:
Gereformeerde Gemeente
Vrijgemaakt Gereforeerde Kerk
Doopsgezinde Gemeente
Lichtpunt Abrona
Evangelisch/Lutherse gemeente
St. Jozefkerk
Broedergemeente
