kerkentocht Zeist 11 – 4 oktober 2010
Een klein kerkje aan de Van Reenenweg, hoek Heijelaan. Ik kom er vaak langs, deze keer rijd ik het terrein op. Een vriendelijke gastheer snelt naar buiten, en wijst de fietsenstalling, daar staat mijn fiets veiliger. Als ik later terugkom staan er nog twee andere rijwielen. Komen de anderen allemaal met de auto, of te voet?
De Vrije Evangelische Gemeenten in Nederland ken ik wel; vrij zijn ze zeker, sinds ds Jan de Liefde zo’n 150 jaar terug alle banden doorsneed met de andere Afgescheiden Gereformeerde kerken, en zijn gemeente in Amsterdam op eigen wijze leidde. Dat gedoe met formulieren en belijdenisgeschriften was aan hem niet besteed: alleen de bijbel is genoeg. Geen liturgie die voorgeschreven staat ook, geen dwang rond wat wel en niet te zingen. En zo is het een bonte verzameling van kerken geworden. Her en der zingen ze uit het Liedboek, hebben ze ‘gestudeerde dominees’, maar hier in Zeist leiden de plaatselijke oudsten de kerkdienst, en zingen ze uit Johannes de Heer, de oudste nummers van Opwekking en Glorieklokken. Als ik het goed zie horen ze ook niet meer bij het landelijk verband, en gaan ze op zichzelf door.
Ik voel me een beetje als op een familiefeestje. Iedereen kent iedereen, mensen lopen vooraf heen en weer om te groeten, iemand wordt gefeliciteerd, het praten gaat door tot in de dienst zelf. De kerkdienst begint zonder duidelijke markeringspunten. Geen ‘Onze hulp’ aan het begin, zingen, een geïmproviseerd welkomstwoord, veel zingen, drie gebeden, en een lange preek met geïntegreerde schriftlezingen. De bloemen gaan naar een jarige zuster, die ook zelf aanwezig is. Welk lied wilt u voor uw verjaardag laten zingen? ‘Beveel gerust uw wegen’, de jonge beamerbedienaar heeft het snel gevonden, de jonge pianist ook. Oud en bekend. Net als Psalm 89 in de oude berijming, waarvan Johannes de Heer de drie gemakkelijkste verzen heeft overgenomen, 1, 7 en 8.
‘Uw vrije gunst alleen wordt d’ere toegebracht’, Psalm 89:8, bevat het kernwoord van de preek. Geloven is niet een moeten, niet een volgen van voorschriften, geloven is vertrouwen op de genade, de vrije gunst van God. God is wel de verborgene, maar in zijn Woord laat hij zich kennen. Zoek Hem niet in je gevoel, want dan zou je moeten twijfelen als je een slechte dag hebt. Nee, je mag door zijn Woord verzekerd zijn. En daar zingen we dan ook van.
Het is veel taal voor insiders, zo. ‘Zalig het verzekerd zijn’, aldus een lied vol archaïsmen – wie van buiten zou zich kunnen voorstellen dat het gaat om de verzekerdheid van het geloof? Ben ik wel een kind van God, twijfelt menige gelovige in de zwaardere kerken van calvinistische snit. Hier in deze kerk hoeft die twijfel allemaal niet. Gewoon de bijbel blijven lezen, op God vertrouwen zou genoeg moeten zijn. De preek is één lange oefening daarin, 45 minuten neemt het. Ik houd het luisteren niet steeds vol, en het opzoeken van de bijbelboeken ook niet. Het verhaal van de Emmaüsgangers ken ik ook zo wel, denk ik eigenwijs – en inderdaad, na het citeren van een regel gaan we verder. Deze methode van preken stamt uit een heel andere wereld, zo voel ik het.
Voor één van de gebeden roept de voorganger een gemeentelid naar voren, een praktijk die ik ook ken uit de Free Presbyterian Church in Schotland, op de doordeweekse diensten. De geroepene neemt direct de gelegenheid om drie ontmoetingen in de afgelopen week te vertellen. De Here was hem daarin nabij, niet alleen hem, maar ook zijn buurvrouw van wie hij nogal gruwelijk vertelt wat haar in het ziekenhuis overkwam. Meeleven alom. En het gebed zal ook na deze dienst niet voorbij zijn. Roerend, betrokken maar tegelijk wat vervreemdend. Ik weet niet of dit allemaal zou willen weten.
Vlak voor het laatste lied rennen opeens vijf vrouwen naar achteren. Zij zullen vast straks voor de koffie gaan zorgen. Om de zegen hoeven ze niet te blijven, want die komt niet. Ik merk dat ik het mis – een moment waarop er toch iets meer wordt doorgegeven dan alleen woorden. Nog een keer kijk ik dan maar naar de vurenhoutenplank, ruw, nog met schors en al, en de daarop gebrande letters: ‘door genade zijt gij behouden’. Hier horen daar geen plichtplegingen bij, zullen we maar denken.
Website: www.vegzeist.nl
Landelijk: http://www.bondveg.nl/
