Ze werd niet oud, 18 tot 20 jaar. Het lijkt erop alsof ze
nooit veel toekomst heeft kunnen zien; de botontkalking van haar te kleine lijf
moet pijn gedaan hebben. Altijd last van haar tanden, met dat weggevallen
glazuur. En vooral die chronische buikpijn, hoe veel ze ook at steeds
ondervoed. 1900 jaar later gaf onderzoek van haar genetisch materiaal de
oorzaak prijs: een duidelijk geval van coeliakie. De eiwitten in de
tarwekorrel, de gluten, veroorzaakten een enorme onlust in haar darmen. Hoe
fijner het meel, hoe beter het brood, hoe meer last ze kreeg. Altijd ziek,
altijd ontstekingsverschijnselen. Totdat ze bezweek.
Ze leefde in het zuiden van Italië, ook toen al een gebied
met goede tarwe. De pizza moest nog worden uitgevonden, brood en pastei vormden
het hoofdmenu. In het Grieks, de taal die hier op dat moment nog gesproken
werd, komt de eerste beschrijving van darmpijn, koiliakos, voor. De link met gluten werd
niet gemaakt. Het raadsel ging mee in het graf. Haar erfelijk materiaal kwam
via een nicht of neef, of op welke andere manier, toch de tijd wel door. Tot de
dag van vandaag zijn ze er, de mensen die dit pakket gevoeligheid met zich
meedragen. Nu meestal wel gediagnosticeerd. Met kans op een goed en gezond
leven, mits die vreemde eiwitten buiten blijven.
Er is geen reden om aan te nemen dat ze door de maatschappij
verstoten is. In ieder geval is ze mooi en zorgvuldig begraven. In een familie,
in een stam, in een dorp zorg je voor elkaar. Ook als de toekomst niet zo
helder is. Dat heeft niets met ‘pamperen’ te maken. Je kunt dat beschaving
noemen, een goede ethische norm. Als je niet van idealistische gedachten houdt,
begrijp je dat het welgemeend eigenbelang is: morgen kan ik hulp nodig hebben,
als ik mijn arm breek.
‘Het wordt tijd dat we onze eigen broek ophouden in
Nederland.’ Ik hoor het ze soms zeggen, mensen die het allemaal prima voor
elkaar hebben. Gezond, kinderen in orde, baan, vakantie op z’n tijd. Argwanend
bespieden ze anderen, die het slechter gaat. Sommigen zullen wel aanstellers
zijn, anderen verwend. Er wordt teveel gepamperd in onze samenleving. En wie
piekerend en bezorgd omvalt, depressief of met wanen, moet gewoon maar even
anders leren denken. Altijd buikpijn, moe of vaak hoofdpijn, zit vast tussen de
oren, aanpakken! Dan gaat het wel over. Zorg maar voor je zelf. Daar moet ik
aan denken, als ik dit verhaal lees.
Het zou kunnen zijn dat de Nederlandse samenleving boven
haar macht grijpt. Dat ze na een lange overvoeding met aardgasgeld of
hypotheekhypotheses nu sterk moet gaan inbinden. Dan kan de samenleving als geheel
de broek niet meer ophouden. En moet er dus wat gebeuren. Is het logisch om de
zwaarste lasten te laten dragen door wie het minste te zeggen heeft? Past het
niet bij ons wereldbeeld om een ideaal te hebben, een blauwdruk van wat kan,
wat eigenlijk zou moeten, is dat in tegenspraak met het ‘liberalisme’? Dan doen
we maar wat. Dan valt het meisje hierboven snel af, niet te redden, gedumpt in
een anoniem massagraf. Arme vrijheid van denken.
Bevrijd ons, Heer, van mensen
die de mens een wolf durven te zijn. En dat ‘eigen broek ophouden’ noemen.
