‘Ik was een vogelkijker. Met verrekijker en al erop uit.’ Zo
begint een geleerd collega een artikel in een tijdschrift, ‘In de waagschaal’.
Ooit zag hij zelfs de ijsvogel, zo mooi. Maar uit alles blijkt dat hij het
ijdele vermaak nu terzijde heeft gelegd. Want het lied van de vogel is een lied
ten dode. Alles zegt en zingt: de dood heerst, het leven is geheel en al van de
vloek doordrongen. De natuur is één grote martelgang richting de dood.
Ik las het artikel sidderend uit. De heilige Paulus, met
zijn woorden over het kreunen en zuchten van de schepping, had de schrijver in
zijn greep genomen, en niet meer los gelaten. Het huwelijk en het eten en
drinken, genegenheid en een lach op z’n tijd, het valt allemaal in het niets
bij de eeuwigheid. Zoals de Duitse theologie in de tijd van de dertigjarige
oorlog, 1618-1648, somber en doodsbepaald, zo ook deze theologie.
Het doet me sterk denken aan de nihilistische somberte van
Hans Dorrestijn, ooit. Alles wat hij schreef en dichtte en op het toneel bracht
ging over dood, of over bijkomende verschijnselen in het licht van de dood, of
het nu seks was of het lesgeven in de Nederlandse taal of het deelnemen aan het
verkeer. Gebroken relaties en diepe depressies kenmerkten zijn leven. Regelmatig
moest hij zijn voorstellingen afzeggen.
Totdat de vogels in zijn leven terugkwamen. Ooit, jongetje
van negen, getiranniseerd door zijn stiefvader, verdreven naar het riet met een
hengel, had hij een lepelaar laag over zien vliegen. Hij was hem nooit
vergeten. En toen iemand hem op sleeptouw nam, door hem de kenmerken van de
heggemus te tonen, laaide een vuur op.
parelduiker met jong, deze zomer in Schotland. nog steeds een vogelkijker…
Voor zijn dichterlijk oeuvre wellicht een probleem, de
somberte verdween. Nu fladderden er vogels doorheen. Die Dorrestijn om
Dorrestijn deden lachen. Vogels als levenskunstenaars ook in het aangezicht van
de dood. De staartmees, klein en kwetsbaar, met een belachelijke staart, die zo
tevreden over zichzelf is, en zo blij met z’n vriendjes.
Dorrestijn is overgestapt, denk ik. Van Paulus citaat uit de
Romeinenbrief naar Matteüs. ‘Beschouw aandachtig de vogels van de hemel’, zo
exegetiseert theoloog en vogelkenner Graham Booth de tekst uit de bergrede. Nét
zo belangrijk als het kleden van de naakten en het liefhebben van de vijanden,
zegt hij. Die vogels bieden een blik op Gods veelkleurigheid, op zijn lichtheid,
op zijn sociale instelling, op, ja, op wat niet al? En op zijn zorg en het
vertrouwen dat je als mens mag hebben.
Dat is wel erg veel, dat vind ik ook. Wel echt geloofstaal.
Met muziek erin; vogelmuziek.
citaat uit Hans Dorrestijn, Vogelgids, Voorwoord 1. (er volgen nog 10 voorwoorden, of meer. En veel meer vogels. Ook de ijsvogel. De vogel die iedereen wil zien, maar het is maar weinigen gegund. Geeft niet. Verlangen een ijsvogel te zien typeert goede mensen…)
