Zondags ga ik naar de kerk. Ook tijdens vakantie. Juist
tijdens vakantie. Een buitenkans om uit de comfortzone geschud te worden, en te
merken hoe anders het ook kan. Om mensen te zien in een andere context, die met
dezelfde woorden bezig zijn. En, neem ik aan, met hetzelfde geloof.
Vanmiddag is het echt anders. In de gemeenschap waar we nu
zijn, een schiereiland van toch minstens 50 km2 met zo’n 350 bewoners, is maar
één kerk, de Free Church. 50 km over de single track road verderop, in
Ullapool, zijn ook nog Church of Scotland, Episcopal en Roman-catholic kerken, de
laatste twee in woonkamergrote vertrekken, maar dat gaan we maar niet doen. Dat
doen de gelovigen hier ook niet. Dus zien we, zoals we dat bij andere Free
Churches gewend zijn, een dame in geklede jurk, lange haren en hoed, maar ook de
vrouw met panterlegging en haar man in polo en korte broek. De ouderling heet
ons hartelijk welkom, geeft ons psalmboek en bijbel. En zo nemen we plaats
ergens op de 60 blauwe stoelen, in een kerk waar 200 mensen zouden passen. Na
ons, de laatste minuten voor drie, komen de andere 18 kerkgangers binnen.
in de verte de rij huizen die een deel van het dorp vormen,
met de kerk van Coigach – foto, Marleen, www.mbberg.com
De ouderling verontschuldigt zich: we krijgen een
DVD-dienst. De eigen dominee is op vakantie – volgende week is hij er weer, dan
doet hij de morgen- en avonddienst in Ullapool, en ’s middags is hij hier. Maar
nu is er de DVD, met de preek van 17 mei van ds. David Meredith, een dominee
uit de buurt. (75 km verderop, de volgende gemeente is dat.)
Gelukkig is het begin niet digitaal. Een welkom, en dan een
psalm. De ouderling is ook precenter, voorzanger, en zet als vanzelfsprekend
in. Wat voorzichtig vallen de meeste mensen in na een paar tonen, alleen onze
achterbuurvrouw, die door de weeks de buurvrouw in ons buurtschap is, durft
echt haar mond open te doen. Misschien hoort het ook wel niet, luid zingen, als
je niet werkelijk een geroepene en doorgeleide bent? Ik weet het niet, de
gemeente komt duidelijk uit verschillende bron.
Na een uitvoerig gebed start het beeld. Een prima opname,
van een man in een net licht pak, die gewend is uit de bijbel voor te lezen. Handelingen
20, over Paulus die Efeze bezoekt. Dan een korte overgang, waarin je nog net
ziet hoe een paar jongeren een gitaar wegzetten of wegsluipen achter een
drumstel vandaan. En nu begint de preek. Het is er één in een serie, over
bijbels leiderschap. Deze kerk doet niet aan het kerkelijk jaar, dat maakt het
wel gemakkelijker om een preek uit de Paastijd nu te horen en te zien. Over de
´humility´, de nederigheid van de ware leider. Hij begint bij Thomas à Kempis,
‘jullie spreken dat meestal verkeerd uit, maar zo moet het’, boeiend. Leuk om een
Nederlander, een middeleeuwer, een bevlogen mysticus met een grote liefde voor
de bijbel en het sacrament hier langs te zien komen. Het gaat de voorganger nu
toch vooral om het contrast: in de tijd van Thomas was nederigheid een deugd,
nu is het belachelijk. Je komt de maatschappij niet door als je je nederig en
bescheiden opstelt. Assertiviteit en zelfbewust spreken en handelen, daar gaat
het om, toch?
Dat we de hele bijbel door gaan wandelen om de nederigheid
te vinden is één ding. De dominee wandelt echter ook het hele podium over. In
deze filmregistratie betekent dat: de cameraman houdt hem stil in het midden van
het beeld, maar de katheder gaat nu van links naar rechts en weer terug, soms
schuivend, soms rennend. Een goede manier om evenwichtsstoornissen op te
roepen. De draad raak ik ook kwijt. Hoe
dat nu moet, nederig en assertief zijn, krijg ik niet te pakken.
Aan het eind van de preek past het in deze traditie, om
alles in één gebed nog eens samen te vatten. De inhoud van de preek wordt dan
op een ander niveau nog eens verwoord; soms als een lesje in de verkeerde vorm,
moralistisch, een misbruik van de gebedsvorm, maar vaak ook veel inniger, meer
betrokken, zonder het harnas van rationalisme. Maar na de woorden ‘let us pray’
stopt de band. Het gebed krijgen we niet mee. De precenter staat op, en we
zingen een psalm. Het komt me voor dat bidden via de dvd toch niet de bedoeling
is. Of zou de precenter/ouderling/gastheer zelf zijn bedenkingen hebben gehad,
bij het gebed? Besloot hij bij de voorbereiding: laat maar? Ik zal het nooit
weten.
We zingen nog een keer, de schaal bij de uitgang wordt
aangekondigd, we zullen welkom zijn voor koffie en thee. En dat is het eind.
Geen zegen of zegenbede, geen ‘Gode bevolen’. Ook géén-liturgie is liturgie,
denk ik zo. Gelukkig maakt de hartelijkheid bij de koffie veel goed. Een
dochter van de ouderling maakt voor ons een kop nescafé, sterk genoeg, er is
koek, er is gesprek. Over waar wij vandaan komen, en hoe zij met elkaar
gemeente zijn. Ze verontschuldigen zich voor de dvd – maar volgende week is hun
eigen dominee er weer. Zijn jullie er dan ook weer? We weten ons welkom, we
hebben elkaar gezien, gesproken, gebeden en gezongen. Met en zonder DVD.
En voor thuis denk ik: als er eens geen dominee is, dan toch
ook geen DVD!
