Bij:
www.denieuwepsalmberijming.nl , een project van Jan Pieter Kuyper, Arie
Maasland en anderen
In een uitgebreider artikel ga ik wat verder in op deze nieuwe
berijming. Aan de hand van Psalm 4 geef ik aan waar mijn moeite ligt.
Psalm 4 is een avondlied, waarin de zanger, de bidder, zijn leven aan
God voorlegt. Met moeite en nood en al, maar ook met vertrouwen. Een haast
boze, verontruste roep tot God, én geloofsvertrouwen volgen elkaar op. In deze
berijming zijn de contrasten weggevallen. Het lijkt ook alsof het eindigt als
een lied over een zalig uiteinde en een eeuwig voortleven bij God. Daarover
heeft de bijbelse psalm het niet. Het is een vroom lied geworden, een
weerspiegeling van de geloofsbeleving in piëtistisch reformatorische kring.
Maar de kracht, de spirit van de psalm is dieper en breder. Hier de tekst, met
een paar van de mogelijke opmerkingen.
1. Wanneer ik roep, wilt U dan
horen,
o God van mijn gerechtigheid?
Dit is een keurige en beleefde zin. God ter verantwoording roepen, dat
dóe je niet! Maar de bijbel is steviger, eisender. Die doet dat wel, en valt
daarom direct met de deur in huis.
Geef ademruimte als tevoren.
‘Als tevoren’- als zanger ga ik me dan afvragen over welke periode het
gaat. Ik ‘val uit het lied’, om het zo te zeggen, ik word innerlijk afgeleid.
Dat zingt niet fijn!
Als U niet helpt ben ik verloren.
Luister genadig, kom op tijd.
Hoelang nog klinken ze, die lege
beschuldigingen tegen mij?
Heersers, bedenk: ik heb Gods
zegen.
Wie mij wil treffen, krijgt Hem
tegen.
Wanneer ik roep, dan luistert
Hij.
2. Voel je je hart van boosheid
beven,
bedwing je dan en zondig niet.
Laat God zijn laatste oordeel
geven.
‘Wreek jezelf niet, maar laat God oordelen’, zegt Paulus ergens. Maar
de psalm zegt dat niet. Dat ‘laatste oordeel’ van God wordt zo toch de psalm
binnengesmokkeld.
Schenk Hem het offer van je
leven.
Breng de juiste offers, zegt de psalm zelf – maar hier: het offer van
je leven. Opnieuw een bijbelse gedachte, een invulling die erbij geplaatst is
als invulling van een open mogelijkheid. Dat sluit de weg af om als
zanger/bidder te denken aan die ene stap die je straks zou willen zetten. Het
offer van mijn leven, dat is wel veel, hoor!
Blijf rustig tot Hij uitkomst
biedt.
‘Keep calm’! Een mooi advies – maar niet in de psalm te vinden.
Ik hoor hoe velen zich beklagen:
‘Is er een blijvend perspectief?’
Ik hoor hoe velen zeggen: YOLO, You only live once, er is geen blijvend
perspectief. De vraag die ze wél vaak stellen: wie maakt ons gelukkig? En dat
is nu juist de vraag van de psalm. De vraag die hier gesteld is kan in
binnenkerkelijke kring wel heel groot zijn; maar staat niet zo in Psalm 4.
God, antwoord op de bangste
vragen,
wees zelf het licht van onze
dagen.
Toon Uw gelaat en heb ons lief.
‘God, heb ons lief’ – is dat niet een te angstige vraag? God heeft de
mens lief; ‘alzo lief…’. Er staat niet meer dan: ‘Laat het licht van uw gelaat
over ons schijnen’.
3. Zij zoeken vreugde van beneden
in brood en wijn, in hier en nu.
Het gaat hier om eten en drinken en vrolijk zijn, ‘koren en wijn’, zegt
de bijbeltekst. Zeg maar, Nabal de dwaas, de rijke dwaas uit het evangelie.
Maar hier wordt dat omgezet naar ‘brood en wijn’. De combinatie ‘brood en wijn’
is in de traditie nu juist vaak symbool van avondmaal, van in vrede delen in de
eenvoudige tekenen van Gods aanwezigheid. Dat kon wel eens verwarrend werken!
De mijne overstijgt het heden:
U laat mij slapen in uw vrede,
voor altijd veilig dicht bij U.
Gaat het nu over de hemel? Gaat deze psalm nu over ‘voorbij het hier en
nu’, over de hemelse tenten? Door het zo te verwoorden is de eerste betekenis,
‘gewoon’ een lied om te bidden voor het slapen gaan, een lied van vertrouwen
als deze nacht valt, verdonkeremaand. Terwijl het juist de doorkijkjes, de
dubbele bodems, de dichterlijke doorverwijzingen zijn die maken dat een lied,
een psalm, een plaats in je hart kan krijgen. Jammer!
De melodie van Psalm 4 in het Psalmboek is niet eenvoudig. Tien regels,
lastig te zingen. In de Duitse versie van de Geneefse Psalmen, ‘Der Psalter’,
hebben ze deze melodie van Psalm 4 gehalveerd: na de vijfde regel stopt hij.
Dat zingt wel een stuk gemakkelijker…
In Liedboek 2013 staat Psalm 4 ook in een versie van Alexis de Roode,
die vrij strikt de bijbeltekst volgt, op een nieuwe melodie: ‘Verhoor mij als
ik roep tot U!’ De Roode is een jonge dichter, die toch niet terugschrikt voor
het woordje Gij. En die zo eindigt:
Een vrede daalt in mij, meteen,
en ik val waar ik lig in slaap.
Gij geeft mij in de nacht een
huis
dat van vertrouwen eeuwig staat. (Lied 4a:5)
Zo blijft het lied een avondlied, mét uitzicht.
