Roel Bosch

Nieuwjaarsmorgen 2020, morgengebed in de NoorderLichtkerk. We lezen verder in Prediker. Een deel van hoofdstuk 4. Het kon zomaar gaan over iets dat we gisteren zagen gebeuren.

Beter een wijze jongen die van lage afkomst is dan een oude dwaze
​koning​ die zijn oren sluit voor goede raad. Er was een jongen die
gevangenzat, maar vrijkwam om een oude ​koning​ op te volgen. En dat terwijl
hij in diens rijk als een onbeduidend iemand was geboren. Ik zag dat iedereen
hem volgde. Al het volk onder de zon liep die jongen achterna die in opstand
kwam tegen de oude ​koning. Er kwam geen einde aan de stoet van zijn
bewonderaars. Maar later zal er niemand zijn die nog een goed woord voor hem overheeft.
Je ziet, ook dit is niets dan lucht en najagen van wind.

We vroegen ons af waar we die jongen, dat meisje, dit jaar zagen.
Verontruste koningen en presidenten zagen we in elk geval wel.
We luisterden naar de lofzang van Zacharias, over dat licht dat opgaat en onstuitbaar is, en sommige mensen zich ongemakkelijk laat voelen. We eindigden zo:

Beter een wijze jongen die in de kraamtijd in een voerbak lag dan een
oude dwaze ​koning​ die zijn oren sluit voor goede raad. Er was een jongen die
boos werd aangekeken, door machthebbers gehaat, door religieuze leiders
geminacht, gevreesd als de concurrent voor koningen en bazen. En dat terwijl
hij als een onbeduidend iemand was geboren. Ik zag dat iedereen hem volgde. Al
het volk onder de zon liep die jongen achterna die zo anders was dan oude
​koningen en bevoorrechte geleerden. Er kwam geen einde aan de stoet van zijn
bewonderaars. Maar de lijn brak af – er kwam een dag dat niemand nog een goed
woord over hem durfde te zeggen. Je ziet, ook dit is niets dan lucht en najagen
van wind.
En toch: deze jongen uit de voerbak , hij stond op
– en achter de rug van allen die hem negeerden begon zijn rijk.
Een rijk van lucht en ruimte,
van de wind van de Geest
en de kracht van de Zon van Gods liefde.
Een rijk, leeg van grote woorden en machtsvertoon,
gevuld met de kracht van de eenvoud,
de liefde, het geloof en de hoop.

Oudejaarsavond 2019. Laten we de Prediker maar eens opslaan, Kohelet, de man uit de kahal, uit het volk voor het volk. Wat zit er veel beweging in zijn woorden; en wat is er veel dat meedoet in de halacha, het gaan het woord de eeuwen door.

Windvlaag op windvlaag, zegt Prediker,
windvlaag op windvlaag, alles is windvlaag.
Adam, wat levert het je op, al dat zwoegen dat je zwoegt,
onder de zon?
Een generatie komt, een generatie gaat,
en de aarde blijft tot in de eeuwen dezelfde.
Op komt de zon, onder gaat de zon,
en meteen haast ze zich om daar weer op te komen.
Naar het zuiden gaat hij, naar het noorden draait hij,
draait, draait en gaat, de wind,
en al draaiende keert hij weer terug.
Alle rivieren lopen op zee uit, en de zee raakt toch niet vol.
Naar de plaats waarvandaan ze komen lopen ze weer terug,
en vandaar keren ze, om verder te lopen.
Alles is moe,
zo moe dat de mens er geen woorden voor heeft.
De ogen krijgen nooit genoeg van kijken,
de oren moeten blijven horen.
Wat was zal zijn,
wat gedaan werd zal gedaan worden,
niets nieuws is er onder de zon.
Als er een woord is dat zegt: Kijk iets nieuws,
dan is het iets dat van eeuwen lang al bestond.
Geen herinnering blijft aan wie vroeger was,
en ook aan wie later komt is geen herinnering
bij wie nog weer later komt.

Woorden die zoveel associaties losmaken. En die me uitnodigen me te realiseren: wat heb ik veel van Gerard Rothuizen geleerd, de schrijver van Scherven brengen geluk, het ethos van Prediker. Sommige mensen, gebeurtenissen, dingen keren niet weer, maar brengen wel iets in beweging dat niet meer stopt.