Woorden op muziek onthoud je beter. Een regel uit een lied komt soms zomaar op, in je hoofd, of in je hart. Met de melodie erbij – wat jammer, dat je daarna vaak niet verder komt. ‘Hoe ging het ook al weer verder?’
Maar is het echt jammer? Je mag ook bij de regel blijven stilstaan, hem nog eens neuriën, proeven, tot je door laten dringen. In veel liturgie, christelijk maar ook Joods, Islamitisch, hindoeïstisch, is het juist de herhaling die kracht geeft. Daarom klinkt in veel bijbelse psalmen een refrein:
‘Wat ben je onrustig in mij, mijn ziel? Hoop op God!’, 42,
‘Eeuwig duurt zijn trouw’, 136.
Ook in de liturgie van veel protestantse kerken zijn we daar inmiddels achter gekomen. Vroeger waren het eigenlijk allemaal ‘versjes’: berijmde strofen met alle een identieke melodie. Nu is er meer variatie. Zeker bij de gebeden wérkt dat: het geeft concentratie. Na een zinnetje als ‘Zo bidden, zo zingen wij‘ volgt dan de instemmende zang, de acclamatie.
In deze Veertigdagen is dat bij ons een regel uit Psalm 25, bewerkt door Huub Oosterhuis en vrienden:
‘Houd mij in leven, wees Gij mijn redding, steeds weer zoeken mijn ogen naar U.’
We kennen die regel uit ons hoofd, zingen hem vaak ook vierstemmig. Is dat niet bidden, zoekend naar God kijken, of kijkend naar God zoeken? Maar soms, opeens, klinkt zo’n bekend vers als nieuw. Ook vanmorgen zongen we het, tijdens de uitgezonden viering uit een vrijwel lege kerk. Vanuit huis reageerde iemand geraakt. Ze heeft haar werk op de Intensive Care van een ziekenhuis in de buurt. Ze doet het graag. Maar deze regel, dit vers klinkt voor haar nu als de kern van waar ze morgen in terecht gaat komen: tussen de mensen die zonder steun, ademsteun, het vermoedelijk niet zullen halen. ‘Houd mij in leven…’ Het doet haar goed, deze woorden te oefenen, in de bedding van een verzameling van biddende mensen.
Dat is wat liturgie doet: schatten klaarleggen, woorden bieden die wakker kunnen worden als het nodig is. ‘Kernverzen’, de refreinen bij de intochtspsalm, de antwoorden bij gebeden, de liederen van Taizé of soms ook Iona, met een korte tekst, herhaald in meervoud, in meerklank ook vaak. Wat zijn die veel waard!
Woorden die meer dan woorden zijn, maar gaan meetrillen in hoeken van ons lijf die we nog niet zo goed kennen. ‘Houd mij in leven!’
Wie het nog eens wil horen: in deze opname van de dienst vanmorgen is het op ongeveer deze plaats, 41:30. Op 6:18 het gebed met Kyrie eleison als antwoord.
