Onze kerk staat dicht bij hun gebouw, een oude drukkerij, en daarom vroegen ze of we kennis mochten maken. Nou ja, dichtbij, er zitten 800 meter tussen, maar onze website kwam hen gastvrij over. Dus nu zitten ze hier, Ab en Abdoel, noem ik hen maar even*. Samen met een vrijwilliger die zich hun zaak aantrekt. Ab woont nu 25 jaar in Nederland, gevlucht uit het Oosten van China. Abdoel kwam 11 jaar terug naar ons land. Ze wonen in Zeist, werken hier, en spreken Nederlands.
Toen Ab in Nederland kwam bestond er nog geen Nederlandse spelling voor zijn volk: Uiguren, naar het Engels, schreef men toen. Inmiddels weet iedereen wel waarom het gaat. Dat land, ingeklemd tussen de Sovjet-Unie en China, werd in 1949 ingelijfd in China, als cadeau van de Sovjets. Waarom ze nu bij ons langskomen? Nee, om hulp komen ze niet vragen. Eerder komen ze hulp aanbieden, een grote waarschuwing. Over hoe geleidelijk het kan gaan. In 1949: ze zouden gefedereerd meedoen met China, met behoud van eigen taal en cultuur. Vanaf 2015: de repressie nam zulke vormen aan dat concentratiekampen, moord in gevangenissen en vernietiging van de gemeenschap gewoon werden. Nadat eerst de jonge mannen, toen de geleerden, toen de mensen met geld verdwenen waren. Een volk zonder kader ging verloren.
We luisteren naar hen, en hun ervaringen. De Chinese politie weet hen ook hier te vinden. Maar bang zijn ze niet. Ze staan voor waarheid, de waarheid is de vrijheid. En ze staan voor het recht om hun eigen verhaal te vertellen.
Ze spreken Nederlands. Een lastige taal, als je een heel andere moedertaal als basis hebt. De combi van talen roept wel nieuwe woorden wakker. ‘We zijn een vergetelijk volk’, zegt Ab. Ik begrijp het direct. Je kijkt zo over hen heen, vergeet waar ze wonen, zo ver ergens in Azië, er komt geen schip langs, reizigers laten het al heel lang links liggen. Maar ze zijn er. Hoe lang nog? En die andere vergetelijke volken, de jongeren in Hongkong, de mensen van Taiwan, de Tibetanen? En straks de Serviërs, of de Hongaren van Orban? De Afrikanen die hun spoorlijnen door China laten bouwen?
Bij alles wat ze vertellen lijken ze niet uit het veld geslagen. We delen druiven, een kaars brandt, we zitten in de Shalomzaal van onze kerk. Vrede, waarheid, schoonheid zijn sterker, geloven we. Soms is geloof broodnodig, denk ik dan.



* Geen volledige namen hier. In 2015 belde de vader van Ab hem met de vraag contact op te nemen met de politie in vaders woonplaats. Ab deed dat niet, maar vond het goed dat vader zijn nummer deelde. In een gesprek deed de politie hem vele beloften: hij kon terugkomen, hem zou niets overkomen. Hij zei dat hij daar niet op in zou gaan. De dag daarna werd zijn vader opgepakt. Na twee maanden kregen de familie bericht dat hij gestorven was in zijn cel, en ook al begraven.

Informatie over hun centrum, en de Stichting Europa Oost-Turkistan Educatie Centrum, Seotec:
http://nl.seotec.org/